vanaf Saint-Cloud

 

 

     In Saint-Cloud, gelegen op de hellingen ten westen van Parijs, vestigde het echtpaar Ingenhoven zich in de wijk Coteaux. Vandaar heb je een panoramisch uitzicht over de Franse hoofdstad, die aan je voeten ligt. Rechts beneden lichtte misschien, zoals nu sinds de laatste restauratie, de Dôme des Invalides goud op onder de blakerende zon, links op Montmartre was de Sacré Coeur in aanbouw. De wijk had rond de eeuwwisseling in versterkte mate het karakter van een ville de villégiature gekregen en er waren allerlei nieuwe villa's gebouwd. 

 

     De Villa Hemsy, een van de nieuwe villa's in Les Coteaux, gebouwd door architect Hector Guimard. Ze dateert uit 1913, het jaar waarin de Ingenhovens naar Saint-Cloud verhuisden.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

  

   De woning van de Ingenhovens heette 'Les Clochettes' en stond aan het begin van de Avenue du Calvaire, op nummer 4. Volgens het register van de volkstelling van 1921 had het echtpaar drie bedienden in huis: één cuisinière en twee femmes de chambres, alle drie Nederlands. Na de tweede wereldoorlog is dit gedeelte van de wijk gesneuveld. Er zijn tal van nieuwe immeubles gebouwd en ongeveer op de plaats van de Avenue du Calvaire bevindt zich nu de Allée Florent Schmitt.

 

     In Saint-Cloud schreef Jan Ingenhoven een aantal composities voor kleine bezetting. Daaronder drie van de nooit voltooide Cinq pièces pour trois instruments divers, de twee vioolsonates en de twee cellosonates. Al deze werken verschenen in de periode 1920-1922 bij de Parijse uitgever Maurice Senart. De Klarinetsonate uit 1917 moest tot 1926 op uitgave wachten.

   In zijn exemplaar van de gedrukte uitgave van de Eerste Vioolsonate is Ingenhoven begonnen een tekst te redigeren, waarvan ik niet weet of die ooit een afgeronde vorm heeft gekregen. Het gaat zo te zien voorlopig om gekrabbel voor eigen gebruik, nog vol verbeteringen en mogelijke alternatieven. Ik ben er nog niet in geslaagd alles te ontcijferen, maar hier volgt wat ik nu lees:

Deze 4 sonates 2 voor Viool

2 voor cello en klavier

zijn ... als de 4 Jahreszeiten

n I ... Frühling - 2e Sommer     viool

1e cello Herfst en de

2e cello Winterstemmingen

doch deze nevenidee   (of vergelijkingen       analogieën

zag ik eerst later

dus ontstonden onbewust

en is geen als van program

bijvoegsel of grondprinciep

uitgegaan.

...

 

Jan Ingenhoven

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

foto: NMI                       

 

 

     In 1922 verhuisde het echtpaar naar de rust van het Berner Oberland, meer bepaald naar Gwatt aan de Thunersee (in 1920 was het dorp in de gemeente Thun opgenomen).

   De meeste stukken die Ingenhoven hier componeerde verschenen bij de Keulse uitgever Tischer & Jagenberg, waar hij ook de eerder door Senart uitgegeven werken onderbracht.

   In 1929 overleed zijn echtgenote. Zijn in 1928 als laatste gepubliceerde compositie Welch ein Schweigen (1927) bleek een omineuze titel te hebben: Ingenhoven zou nooit meer een werk voltooien, wel zijn nog enige schetsen bewaard gebleven. Achteraf bezien is het misschien ook opmerkelijk dat zijn laatste twee voltooide composities weer koorwerken waren, alsof daarmee een cirkel zich sloot. Ingenhoven schonk de woning in Gwatt aan de Nederlandsche Vereeniging voor Hedendaagsche Muziek en vestigde zich, na een verblijf in Darmstadt, in 1932 weer in Nederland.

   Zijn laatste halteplaats was Hoog Soeren op de Veluwe, niet zo heel ver van het graf van zijn vrouw op de Begraafplaats Soerenseweg in Apeldoorn. Hij overleed op 20 mei 1951 in Hoenderloo en werd in dat graf bijgezet.